Written by Ula• 28 czerwca 2020• 17:16• Kognitywistyka

6 sposobów na szybkie wyjaśnienie, czym jest kognitywistyka

Każdy kognitywista staje przed dwoma wyzwaniami. Po pierwsze, jak nauczyć innych wymówienia nazwy tego kierunku. Po drugie, w jaki sposób szybko wyjaśnić, o co to właściwie jest. Wciąż wiele osób nic nie wie o kognitywistyce, a nam zaś ciężko jest opowiedzieć o tym w jednym zdaniu. Tym bardziej że nie zawsze jest na to czas. Nie zawsze też chcemy wymądrzać się przez pół spotkania, imprezy czy rozmowy rekrutacyjnej i zresztą nie możemy być pewni, czy za 5 minut nie będziemy tłumaczyć tego samego. Z tego powodu przedstawię wam 6 sposobów, z których sama korzystam.

1. Nauka o poznaniu

Kognitywistyka po angielsku to Cognitive Science, co dosłownie na polski znaczy nauka o poznaniu. Zastanawiamy się w ramach tej dziedziny, w jaki sposób człowiek (umysł, mózg, komputer,…) poznaje świat. Przyglądamy się na różne sposoby zmysłom (czujnikom), z których czerpiemy jakąś informację ze świata, np. melodię za pomocą słuchu. A następnie zastanawiamy się, w jaki sposób została przetworzona, jakie szlaki mózgowe przebyła, itd. Na sam koniec przyglądamy się rezultatom i reakcjom, jakie zwracamy światu po przeanalizowaniu tego, co do nas dociera.

2. Zajmujemy się przetwarzaniem informacji

Jest w tym nieco komputerowego żargonu i podobieństwo do poprzedniego punktu. Poznanie możemy porównać do procesów zachodzących w komputerach. Podobnie, jak w tych urządzeniach mamy wejścia (zmysły, czujniki), przetwarzanie informacji z wykorzystaniem odpowiednich połączeń i zasobów (mamy software — umysł, hardware — mózg, pamięć, procesor) i wyjść (reakcje, wyniki analizy). Jest to nawiązanie do Obliczeniowej Teorii Umysłu, które jest uproszczonym przebiegiem tego, co się dzieje w rzeczywistości. Teoria ta również jest krytykowana przez niektórych badaczy. Jest jednak prosta i pozwala szybko pokazać, o co nam chodzi bez zagłębiania się w szczegóły.

3. Wymieniam wszystkie dziedziny, z jakich korzystamy

I tak mamy:

Psychologię
Filozofię
Neurobiologię
Lingwistykę
Antropologię
Logikę
Programowanie
Sztuczną inteligencję.

Może kojarzycie również taki diagram (obrazek)? Może wam pomóc w czasie wymieniania dziedzin.

Dodajemy również, że łączymy te dziedziny ze sobą, żeby lepiej zrozumieć te złożone mózgowe/umysłowe/psychologiczne procesy. Po takiej wyliczance ludzie już mniej więcej wiedzą, gdzie się poruszmy.

4. Wymieniam, co możemy badać

Zajmujemy się na przykład:

umysłem
myśleniem
pamięcią
językiem
reprezentacjami umysłowymi
uwagą
percepcją
świadomością
podejmowaniem decyzji
sztuczną inteligencją.

Przyglądamy się tym zagadnieniom, biorąc pod uwagę różne dziedziny z listy powyżej.

5. Wybieram przykładowe problemy kognitywistyki

Jeśli nie chcecie wzniecać dyskusji, lepiej pomińcie ten sposób. Nie z każdym rozmówcą się też sprawdzi.

Poniżej bardzo krótka lista pytań, które zadaje się w kognitywistyce:

Czy mózg i umysł to to samo?
Czy moje postrzeganie jest takie samo jak postrzeganie nietoperza?
Czy zmysł i pamięć wzrokowa działa na podobnej zasadzie jak film?
Jak stworzyć sztuczną inteligencję?
W jaki sposób przetwarzamy język w mózgu?
Co przyciąga naszą uwagę?
Dlaczego sądzimy, że patyki w lesie, to węże?
Co to znaczy być istotą posiadającą świadomość i jak taka świadomość wygląda?
Co myślimy, że myślimy, a co naprawdę się dzieje?
Jak często korzystasz z metafor w czasie twojej wypowiedzi?

6. Potwierdzam i uzupełniam

Zdarzają się tacy, którzy co nieco już wiedzą, a potem słyszymy, że: „Kognitywistyka to psychologia z rozszerzoną matematyką”. Po części się zgadza, ale może warto rozszerzyć horyzonty twoim rozmówcom?

A wy macie jakieś swoje strategie wyjaśniania, czym jest kognitywistyka? Chętnie się dowiem.

Więcej artykułów o kognitywistyce znajdziesz tutaj.