Szczęśliwa nie na siłę

Uśmiechaj się i bądź szczęśliwy. Jak to zrobić? Wystarczy tylko kilka kroków, żeby osiągnąć pomyślność i sukces. Pozwól, że… nie dam ci żadnych porad na ten temat. Żyjemy trochę w takim kulcie szczęścia, które staje się jedną z nadrzędnych wartości. W szarej rzeczywistości, kiepskiej pracy, samotni, niepewni siebie,… zaczynamy szukać sposobu, jak wydostać się z przygnębiającego otoczenia. Po chwili otoczeni jesteśmy różnymi publikacjami, które w teorii mają ci w tym pomóc. Znajdziemy w nich wiele wskazówek i porad czy biografie osób, którym się to udało, a gdzieś w tle ich definicję szczęścia. Możemy wydawać tysiące (bo nie miliony, których wciąż nie mamy) na kursy i doskonalenie się. Presja by być szczęśliwym za wszelką cenę rzadko jednak prowadzi nas w objęcia szczęścia i poczucia takiego dobrego samopoczucia.

Paradoks szczęścia

Taki paradoks silnego koncentrowania się na dążeniu do szczęścia oraz rzeczywistym mniejszym jego odczuwaniu jest już znany psychologom (w angielskim valuing happiness). Przywiązujemy wtedy ogromną wagę wyidealizowanemu szczęściu, przez co nasza codzienność nie jest w stanie dostosować się do tych wysokich standardów. Czasem nawet nie potrafimy się cieszyć z osiągnięcia pewnych kroków milowych na naszej drodze, bo mogło być lepiej lub okazało się, że nie odczuwaliśmy tak wyraźnej zmiany, jaką im przypisywaliśmy. Innym razem nie potrafimy dobrnąć nawet do naszego celu, więc czujemy się rozczarowani, a obwiniać możemy tylko siebie, bo nie jesteśmy najwyraźniej jego warci. Nie traktujemy szczęścia, jako coś, co moglibyśmy odczuwać w tej chwili, ale jako coś, co nagle przyjdzie, kiedy coś zmienię w sobie/otoczeniu. Działa to nieco inaczej.

Nie bądź smutny

Jednym z takich przekonań odnośnie bycia szczęśliwym jest fakt, że powinniśmy skupiać się na szczęśliwych odczuciach. Jednocześnie unikać tych negatywnych. Może to prowadzić to tego, że każda złość czy smutek jest dewaluowana, a wręcz wypierana z codzienności. Za pozornym uśmiechem jesteśmy w stanie skryć wiele. Badania jednak pokazały, że nie wiele jest korzyści z takiego działania: ani nie czujemy się lepiej, ani nie pomaga nam to za bardzo w działaniu, ani nasze zdrowie psychiczne się nie poprawia. Nie jesteśmy przystosowani do życia jedynie w szycie radości, a inne emocje mają również swój cel. Emocje są chwilowym zjawiskiem i nie jesteśmy w stanie zmusić ich do pozostania na dłużej. Życie teoretyczne od szczęśliwej chwili do szczęśliwej chwili nie poprawia naszego samopoczucia.

Działaj dla szczęścia

Odwrotny skutek może odnieść promowanie zachowań, które to szczęście nam daje. Czyli z puli możliwych zachowań i decyzji w danym czasie wybieranie tych, które przynosiły nam wcześniej bardziej pozytywne niż negatywne odczucia. Jest to nieco bardziej zgodnie z tym, po co emocje powstały. Wszelkie przyjemne odczucia mają nas informować, że to, co robimy, jest dobre, korzystne dla naszego organizmu. W obecnych czasach bywa ono zgubne. Wystarczy pomyśleć chociażby o przyjemności jedzenia czegoś słodkiego (mogące prowadzić do nadwagi), zdobywaniu punktów w grach (przez co zostawanie w nich dłużej),… tym bardziej, że wszystko to jest na wyciągnięcie ręki. Mimo to uczucie zadowolenia motywuje nas do powtórzenia tego samego działania w przyszłości. Działamy więc nieco bardziej, jak nasi przodkowie, czyli nieco bardziej zgodnie z naszym ciałem, które nie ewoluuje tak szybko.

Podsumowując. Bądźcie szczęśliwi, ale nie na siłę.

Dalej do poczytania:

• Humphrey, A., Szoka, R., & Bastian, B. (2021). When the pursuit of happiness backfires: The role of negative emotion valuation. The Journal of Positive Psychology, 1-9.
• https://www.psypost.org/2021/09/the-pressure-to-avoid-negative-emotions-might-help-explain-why-some-approaches-to-happiness-backfire-61860
• Mauss, I. B., Tamir, M., Anderson, C. L., & Savino, N. S. (2011). Can seeking happiness make people unhappy? Paradoxical effects of valuing happiness. Emotion, 11(4), 807–815.
• Catalino, L. I., Algoe, S. B., & Fredrickson, B. L. (2014). Prioritizing positivity: An effective approach to pursuing happiness? Emotion, 14(6), 1155–1161.